NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
81 - (1777) وحدثنا
زهير بن حرب.
حدثنا عمر بن
يونس الحنفي.
حدثنا عكرمة
بن عمار.
حدثني إياس بن
سلمة. حدثني
أبي. قال:
غزونا
مع رسول الله
صلى الله عليه
وسلم حنينا.
فلما واجهنا العدو
تقدمت. فأعلو
ثنية.
فاستقبلني
رجل من العدو.
فأميه بسهم.
فتوارى عني.
فلما دريت ما
صنع. ونظرت
إلى القوم
فإذا هم قد
طلعوا من ثنية
أخرى. فالتقوا
هم وصحابة
النبي صلى
الله عليه وسلم.
فولى صحابة
النبي صلى
الله عليه
وسلم. وأرجع
منهزما. وعلى
بردتان. متزرا
بإحداهما.
مرتديا
بالأخرى.
فاستطلق
إزاري. فجمعتهما
جميعا. ومررت،
على رسول الله
صلى الله عليه
وسلم، منهزما.
وهو على بغلته
الشهباء. فقال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم (لقد رأى
ابن الأكوع
فزعا) فلما
غشوا رسول
الله صلى الله
عليه وسلم نزل
عن البغلة، ثم
قبض قبضة من
تراب من
الأرض. ثم
استقبل به
وجوههم. فقال
(شاهت الوجوه)
فما خلف الله
منهم إنسانا
إلا ملأ عينيه
ترابا، بتلك
القبضة. فولوا
مدبرين.
فهزمهم الله
عز وجل. وقسم
رسول الله صلى
الله عليه وسلم
غنائمهم بين
المسلمين.
[ش
(فاستطلق
إزاري) أي
انحل
لاستعجالي.
(منهزما)
قال العلماء:
قوله منهزما؛
حال من ابن
الأكوع، كما صرح
أولا
بانهزامه،
ولم يرد أن
النبي صلى
الله عليه
وسلم انهزم.
وقد قالت
الصحابة كلهم
رضي الله
عنهم: إنه صلى
الله عليه
وسلم ما
انهزم. ولم
ينقل أحد قط
أنه انهزم صلى
الله عليه
وسلم في موطن
من المواطن.
وقد نقلوا
إجماع المسلمين
على أنه لا
يجوز أن يعتقد
انهزامه صلى
الله عليه
وسلم، ولا يجوز
ذلك عليه.
(فلما
غشوا رسول
الله صلى الله
عليه وسلم) أي
أتوه من كل
جانب.
(شاهت
الوجوه) أي
قبحت].
{81}
Bize yine Züheyr b. Harb
rivayet etti. (Dediki): Bize Ömer b. Yûnus El-Hanefi rivayet etti. (Dediki):
Bize ikrime b. Amrnâr rivayet etti. (Dediki): Bana lyâs b. Seleme rivayet etti.
(Dediki): Bana babam rivayet etti. (Dediki):
Resûlullah (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem)'le birlikte Huneyn'de harbettik. Düşmanla karşılaşınca ben
ilerledim; ve bir dağ yoluna çıktım. Derken karşıma düşmandan bir adam çıktı.
Ben de kendisine bir ok attım. Hemen gözümden kayboldu. Ne yaptığını anlamadım.
Bir de baktım; düşman o bir yoldan çıkıverdi! Ve derhal Nebi (Sallallahu Aleyhi
ve Sellem)'in ashâbı dönüp çekildiler. Ben de bozulmuş olarak geri döndüm.
Üzerimde iki elbise vardı. Birisi ile sarınmış, diğeri ile de bürünmüştüm.
Derken peştemalim çözüldü. Ben de ikisini birden topladım. Ve bozulmuş olarak
Resûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in yanına uğradım. Kendisi benekli
beyaz katırının üzerinde idi. Ve:
«Ekva'ın oğlu muhakkak
bir korku gördü!» dedi. Düşmanlar Resûlullah {Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'i
kuşatınca katırdan indi. Sonra yerden bir avuç toprak aldı. Ve yüzlerine karşı
dönerek :
«Bu yüzler kahrolsun!»
buyurdu. Artık onlardan Allah'ın yarattığı hiç bir insan yoktu ki, bu avuç tan
gözlerini toprakla doldurmasın! Az sonra savuşup gittiler. işte Allah (Azze ve
Celle) onları bozguna uğrattı. Resûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) de
ganimetlerini müslümanlar arasında taksim etti.
İzah:
Hz. Berâ' rivayetlerini
Buhâri «Kitabü'l-Cihad» ve «Kitâbü'l-Megâzî»de tahrîc etmiştir.
Ebû Umara, Hz. Berâ' b.
Âzib 'in künyesidir. «Siz Humeyn günü (harbten) kaçtınız mı?» suâline karşı Hz.
Berâ 'in: «Hayır! Vallahi Resûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) dönüp
gitmedi...» şeklinde cevap vermesi edeb ve nezâketin örneklerindendi. Çünkü
suâlin mukadder olan mahiyeti: «Siz hepiniz kaçtınız mı?» demektir, ki
Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in de onlarla beraber kaçmış olmasını
iktizâ eder. Hz. Berâ' bunu anlayınca doğrudan doğruya : «Hayır! Vallahi
Resûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) dönüp gitmedi!» diye cevâp vermiştir.
Gençler mânâsına gelen
«Şubbân» kelimesi bâzı rivayetlerde «Cufâ*» şeklinde zaptedilnıiştir. Cufâ':
Selin kenara attığı köpük ve çörçöp demektir. Kaadi İyâd: «Eğer bu rivayet
sâhîhse mânâsı: Müslümanlarla beraber harbe çıkan Mekkeliler'le onlara katılan
hazırlıksız, ganimet meraklısı kadın ve çocuklar ve kalblerinde çürüklük
olanlardır. Bunlar selin kalıntısına, benzetilmişlerdir.» diyor.
Nebi (Sallallahu Aleyhi
ve Sellem)'in :
«Nebi benim, yalan yok!
ilâ ahir...»sözü şirin racez denilen bahsine uygun düşmüştür. Bu hususta Mâzirî
şunları söylüyor: «Bâzı kimseler racezin şiirden olduğunu kabul etmemişlerdir.
Çünkü Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'den de sâdır olmuştur. Halbuki Teâlâ
Hazretleri:
(Biz ona şiri
öğretmedik. Ona şiir yaraşmaz da.) [Ya Sin 69] buyurmuştur. Ahfeş'in mezhebi
budur. O bununla Halîl'in racezi şiir sayan mezhebinin fâsid olduğuna istidlal
etmiştir.
Ulemâ buna şöyle cevap
vermişlerdir : Şiir, kasden söylenen ve insanın mevzun, kafiyeli düşürmeye çalıştığı
sözdür. Âmmenin sözlerinde birçok mevzun kelimeler bulunur, fakat bunlara hiç
bir kimse şiir demediği gibi, sahibine de şâir demez. Kur'an 'daki mevzun
kelimeler hakkında da cevap budur...»
Filhakika Nebiimiz
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bu sözü ile şiir kasdetmemiştir. Binâenaleyh
mevzun da olsa şiir sayılmaz. Burada şöyle bir suâl hatıra gelebilir. Acaba
Resûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
«Abdülmuttalib'in oğlu
benim!» diyerek neden babasını bırakmış da dedesine intisâb etmiş; ve bununla
iftiharda bulunmuştur? îftihâr ekseri ulemâya göre câhiliyyet amellerinden
değil midir?
Cevâp: Nebi (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem) daha ziyâde dedesinin ismi ile şöhret bulmuştu. Çünkü babası
Abdullah genç yaşta Abdülmuttalib'in sağlığında vefat etmişti. Abdülmuttalib
Araplar arasında pek meşhur ve Mekkeliler'in reîsi idi. Bundan dolayı birçok
kimseler Nebiimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'e Abdülmuttalibin oğlu
derlerdi. Bir de Abdülmuttalib Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in
geleceğini, şanının büyük olacağını Mekkeliler'e müjdelemişti. Bunu kendisine
Seyf b. Zî Yezen nâmında biri söylemişti. Bazı rivayetlere göre Abdülmuttalib
Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in zuhur edeceğini rüyasında görmüştü.
Araplar arasında bu meşhurdu. işte Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ashabına
bunu hatırlatmak ve düşmanlarına mutlaka gâlib geleceğine tenbîhte bulunmak
istemiştir. Tâ ki akıbet onun olduğunu bilsinler de kalbleri kuvvet bulsun!
Resûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) burada harbe devam ettiğini,
kaçanlarla birlikte bir yere gitmediğini, bulunduğu yeri de bildirmiştir. Bunu
askerleri dönsün de yanına gelsin diye yapmıştır.
«Nebi benim! Yalan
yok!» cümlesinin mânâsı: Hak Nebi benim! Ne kaçarım, ne de yerimden
kıpırdarım! demektir. Harblerde:
Ben filân oğlu filânım
gibi sözler söylenebilir; bunlar ancak öğünmek maksadı ile söylendiği zaman
câhiliyyet ameline benzer ve o zaman mekruh olurlar.